درد همیشه راه را نشان می دهد

یادداشت مترجم

زمانی که با هاکان منگوچ آشنا شدم، ویژگی‌های زیادی داشت که مرا به فکر فروبرد؛ شیوایی کلام، ادبیات ساده و صمیمی، بیان دغدغه‌های اصلی و جدی انسان‌های امروز. 

بر آن شدم که بیشتر دربارۀ این نویسنده بدانم. او را که بیشتر شناختم، بیشتر شیفته جهان‌بینی‌اش شدم: 

هاکان در سن پانزده‌سالگی نی و پیانو آموخت. 

نی او را با عرفان و فلسفه صوفی‌گری آشنا کرد. پس تصمیم گرفت زبان عثمانی بیاموزد و سال‌ها بعد در دیار شمس تبریزی دوره صوفی‌گری گذراند. 

از بیست‌سالگی در دانشگاه‌ها سمینارهایی با موضوع خودشناسی، ضمیر ناخودآگاه و عزت نفس برگزار می‌کرد. در سال 2014 به‌‌خاطر علاقه زیادی که به حیوانات و روان‌شناسی داشت، به افریقای شمالی رفت. در آنجا مدتی با شیرها و ببرهای بنگال زندگی کرد و دوره‌ای در زمینه پرورش و توانبخشی این حیوانات پشت‌سر گذاشت.

او به‌عنوان صوفی، نوازنده موسیقی، نویسنده و مشاور، اطلاعات و برداشت خود را از فلسفه تصوف و آثار بزرگانی چون مولانا، شمس تبریزی، یونس امره... با مخاطب در میان می‌گذارد. 

درست زمانی برای ترجمه کتاب‎های هاکان منگوچ تصمیم گرفتم که در زندگی شخصی دچار نوعی سردرگمی بودم و به‌رغم تلاش برای مثبت‌اندیشی، خلائی را درونم حس می‌کردم. با مطالعه کتاب‌های من نی هستم؛ خوبی مرا پیدا می‌کند؛ دلت که پاک باشد داستانت پایان خوشی خواهد داشت و هیچ ملاقاتی تصادفی نیست، متوجه شدم که مشکل اصلی من شتابزدگی در زندگی است. مجموعه آثار هاکان باعث شد به یاد بیتی از حضرت مولانا بیفتم و از آن روز تلاش می‌کنم این بیت را در زندگی سرلوحه خویش قرار دهم:

جمله بیقراری‌ات، از طلب قرار توست / طالب بیقرار باش تا که قرار آیدت

کتاب پیش رو «درد همیشه راه را نشان می‌دهد» هجده بیت آغازین مثنوی را به زبان بسیار ساده و با داستان‌های کوتاه برایمان شرح می‌دهد تا بتوانیم درک بهتری از نی‌نامه مولانا به دست آوریم‌ و بیاموزیم چطور از ابیاتی که قرن‌ها پیش سروده شده‌اند، به‌عنوان راه‌حل‌هایی کاربردی برای پیچیدگی‎های زندگی خود در این روزگار بهره ببریم.

 دغدغه اصلی من در ترجمه کتاب‌های این نویسنده انتقال تمام و کمال احساسی است که در پس کلام او نهفته است. فلسفه زندگی هاکان منگوچ  امید و به اشتراک گذاشتن آن است.

او باور دارد حتی یک نفر هم‌ برای زنده نگه داشتن امید می‌تواند کافی باشد و تو می‌توانی یک نفر باشی و بعد یک توی دیگر و توی دیگر. امیدوارم در این راستا موفق بوده باشم. یکی از دشواری‎های ترجمه این کار یافتن معادل دقیق فارسی ابیاتی از مولانا که در قسمت‌های متفاوتی از کتاب ذکر شده، است. ترجمه ترکی ابیات مولانا گاه ترجمه به مفهوم است و پیدا کردن معادل آن در آثار مولانا بدون داشتن منبعی مشخص از بیت مورد نظر دشواری‌های خاص خودش را دارد. فرصت را غنیمت می‎شمارم و از آقای حسین صدرا که با صبر و حوصله در پیدا کردن معادل ابیات راهنمای من بوده‌اند، کمال قدردانی‌ام را اعلام می‎کنم. از خدا می‎خواهم مطالعه این کتاب درک جدیدی از زندگی را برای شما عزیزان ایجاد کند که این آرزوی گردآورنده کتاب (نویسنده) و من است.

راهتان پر نور

مترجم

فائزه پورعلی

هجده بیت نخستین مثنوی

عالم دین و نجوم شمس‌الدین احمد افلاکی که در سده 1300میلادی زندگی می‌کرد و سال‌ها صرف گردآوری مطالبی در کتاب مناقب‌العارفین  درباره مولانا و مولویه کرده بود و این کتاب به‌عنوان یکی از منابع معتبر قدیمی شناخته شده، گفته است، مولانا هجده بیت مثنوی را با دستان خود نوشته و مابقی ابیات مثنوی را حسام‌الدین چلبی که خود مولانا او را به نوشتن واداشته، نوشته است. 

در نزد پیروان مولوی اینکه هجده بیت مثنوی با دستان خود مولانا نوشته شده، بسیار ارزشمند است. صوفیانی وجود دارند که به این هجده بیت مثنوی، قلب مثنوی می‌گویند. صوفیانی هم وجود دارند که می‌گویند 25 هزار و 682 بیت دیگر همه توضیح این هجده بیت آغازین‌اند.

خب سؤال این است؛ آن هجده بیت چه چیزی را بیان می‌کند؟

به‌راستی که نی بیان می‌کند...

برای همین به هجده بیت نخست مثنوی «نی‌نامه» هم گفته می‌شود.

در مجموع ساز نی برای پیروان مولوی و صوفی‌ها به میزان نفسی که از روح الهی به انسان دمیده شده، ارزشمند است، زیرا آن را تکه‌ای جدانشده از خود می‌دانند. چون ساز نی نه‌تنها به واسطه نوای زیبایش، بلکه به واسطه داستان‌هایی که بیان می‌کند و جایگاهش در مثنوی حامل اسرار و آگاهی‌هاست.