نشانگان بالغ درون

همان‌جا که چون یک مادر و پدر با خودمان یا دیگران گفتگو می‌کنیم. همان‌جا که می‌گوییم نگران نباش درست می‌شود، صبر داشته باش، مراقب خودت باش. از زاویه دیگر، والد سرزنشگر، انتقادگر، توسری‌زن است که خودمان را سرزنش می‌کنیم، تو سر احساسات کودکانه خودمان می‌زنیم و اجازه نمی‌دهیم کودک احساساتش را بروز دهد. اساساً وقتی والدتان بسیار پررنگ باشد مشکل عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس پیدا می‌کنید.

اما حالت منِ بالغِ من و شما بسیار حیاتی و مصمم است و اگر ضعیف باشد و رشد نکند، نمایشنامه فرد به سمت شکست جهت پیدا می‌کند. وقتی می‌گویم بالغ یعنی کلید تعادل و موفقیت هر فرد که اگر آموزش نبیند، تعادلش به هم می‌خورد، یا به سمت حالت والد حرکت می‌کند یا به سمت حالت کودک می‌رود و فرد را در انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌هایش به چالش عمیق می‌کشد. خیلی‌ها فکر می‌کنند و در مواقعی هم دچار توهم می‌شوند که فردی بالغ هستند، اما وقتی این کتاب را تا آخر بخوانند، تازه متوجه می‌شوند که بالغ یا عاقل بودن به آن ‌راحتی هم که فکر می‌کنند، نیست و فرد باید روی خود کار کند، خودشناسی کند و همانند یک سنگ گران‌قیمت تراش بخورد تا شکل زیبا بگیرد. بالغ هریک از ما هر روز به آموزش و تربیت‌های دقیق نیاز دارد، در غیراین‌صورت گاهی شبیه یک کودک احساساتی می‌شویم و گاه چون یک والد عقل کل می‌شویم که ادعا می‌کند همه چیز را می‌داند و در ارتباطاتش هم خود و هم دیگران را آزار می‌دهد.

این کتاب به شما نشانگان بالغ، بر اساس دیدگاه تحلیل رفتار متقابل را آموزش می دهد و در واقع اولین باریست که این مفهوم این چنین باز و تفسیر می شود و به شما کمک می کند که بالغ و درجات آن را بشناسید و از قدرت او در ارتباطات اجتماعی مطلع شوید. 

وقتی به ادبیات عامه ایران سرک می‎کشم متوجه می‎شوم پر از توصیه‎های خردمندانه است، خردورزی در زندگی را راه درستی و راستی می‎داند و به‌کرات و به بهانه‎های مختلف مردمان این فرهنگ را به خردورزی دعوت و توصیه می‎کند، زیرا می‎خواهد ایرانیان مبنای فرهنگ خود را بر عقلانیت فردی و جمعی استوار کنند. تجربه شده اگر عقلانیت بر مردمان این سرزمین تسلط داشته باشد، زندگی‎شان سعادتمند خواهد شد و اگر پای از این دایره بیرون گذارند و راه دروغ را پیشه خود سازند، بازنده خواهند شد. همیشه پدران و مادران ما می‎گفتند سعی کنید عاقل باشید، بعد هم داستان زن یا مردی را تعریف می‎کردند که چون عاقل بود توانست گلیم خود را از آب بیرون بکشد؛ یا می‌گویند فلانی فردی عاقل است چون عیاشی نمی‎کند؛ عاقل و بالغ است چون آدم رازداری است؛ عاقل است چون خوب می‌داند چگونه از پولش مراقبت کند و... همان‎طور که می‎بینید، هر کس با توجه به ادبیات ذهنی و تجربه خود از عاقل و بالغ‌بودن شکل یا تعریفی ارائه می‎دهد. بالغ‌بودن یک پازل ذهنی و رفتاری است که باید ده‎ها خصلت روان‌شناختی کنار یکدیگر قرار گیرند تا بتوان یک فرد را بالغ متعادل و قدرتمند دانست. همه می‌توانند بالغ باشند و اگر درصد آن را از یک تا صد نشان دهیم، ما به‌دنبال تربیت بالغی بالای شصت درصد هستیم که شکننده و منفعل نباشد و بتواند در شرایط زمانی و مکانی بجا عکس‎العمل‎های بالغانه و هوشمندانه از خود نشان دهد. وقتی شما از بالغِ دوست، همراه و همسرتان اطمینان‎ داشته باشید، خیالتان راحت خواهد شد. او می‎تواند تکیه‎گاهی امن و خوب برای شما باشد یا خطای فاحش نمی‎کند و می‎تواند خود، همراه و مردم را به سر منزل مقصود برساند. وقتی فردی درگیر روحیات کودکانه منفی است، بسیار احساساتی بوده و اکثر تصمیماتش آنی، انفجاری، ابن‎الوقتی و بیش از حد واکنشی است. در واقع او قابل اعتماد و اطمینان نیست و در بسیاری مواقع تصمیماتی می‎گیرد که آینده را نمی‎بیند و بیشتر به ضرر خودش تمام می‎شود، چون روحیات یک کودک حد و اندازة حرف و تصمیمات خود را محاسبه نمی‎کند و فکرنکرده واکنش نشان می‎دهد؛ یا وقتی فرد، جامعه یا خانواده‎ای درگیر روحیات والدانه است، همیشه از موضع بالا قضاوت می‌کند و روحیات به‌شدت بدبینانه خود را به همه تسری می‎دهد. یک فرد، خانواده یا جامعه از روحیات بالغانه خود بیش از دیگر روحیاتش منتفع می‌شود. حال باید اکثر آموزش‎های زندگی فرد در راستای پرورش بالغ، خرد فرد، جامعه و خانواده باشد تا بتوان به اکنون و آینده او خوش‌بین بود.
دکتر علی شمیسا

بالغ کیست؟

شما مطالعه کتابی را شروع کرده‌اید که بر مبنای ادبیات تحلیل رفتار متقابل (TA) به طرح مفهوم بالغ می‌پردازد؛ واژه‌ای که قرار است در این کتاب از زوایای واژگانی تحلیل رفتار مورد بررسی قرار گیرد. باید بدانید که این دیدگاه بر سه واژه کلیدی استوار است:
1. من کودک
2. من بالغ
3. من والد
بدین معنی که هر فرد سه حالت شخصیتی را در طول و سیر زندگی خود تجربه می‌کند؛ یعنی من و شما در برخی مواقع و زمان‌ها چون یک کودک بازیگوش، عاشق، خلاق، سربه‌راه، فلسفی، خشمگین، لجباز و... هستیم؛ پر از احساسات رنگارنگ می‌شویم، جوگیر می‌شویم، گریه می‌کنیم، قهقهه می‌زنیم و ادا و اطوار کودکانه درمی‌آوریم. انتخاب‌ها و تصمیمات ما عجولانه و شتاب‌زده هستند، به عواقب حرف‌ها و کارهایمان فکر نمی‌کنیم. گاهی زود ناراحت می‌شویم، زود خوشحال می‌شویم، لجبازی کودکانه می‌کنیم، حرف‌های فانتزی می‌زنیم، بسیار رؤیاپرداز می‌شویم، لباس‌های فانتزی می‌پوشیم، خودمان را لوس می‌کنیم و به سمت تجربه بازی‌های کودکانه می‌رویم. اینجاست که حالت کودک را تجربه می‌کنیم که در مواقعی بسیار هم عالی است، اما مواقعی که وارد دنیای بزرگسالان می‌شویم، می‌تواند خطرناک باشد، طوری که آمادگی داریم ضربه بخوریم.
اما حالت دیگر هرکدام از ما حالت منِ والد است که به دو شکل خودش را نشان می‌دهد. والد ناجی حمایتگر که این بخش مثبت داستان است؛ همان‌جا که چون یک مادر و پدر با خودمان یا دیگران گفتگو می‌کنیم. همان‌جا که می‌گوییم نگران نباش درست می‌شود، صبر داشته باش، مراقب خودت باش. از زاویه دیگر، والد سرزنشگر، انتقادگر، توسری‌زن است که خودمان را سرزنش می‌کنیم، تو سر احساسات کودکانه خودمان می‌زنیم و اجازه نمی‌دهیم کودک احساساتش را بروز دهد. اساساً وقتی والدتان بسیار پررنگ باشد مشکل عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس پیدا می‌کنید.
اما حالت منِ بالغِ من و شما بسیار حیاتی و مصمم است و اگر ضعیف باشد و رشد نکند، نمایشنامه فرد به سمت شکست جهت پیدا می‌کند. وقتی می‌گویم بالغ یعنی کلید تعادل و موفقیت هر فرد که اگر آموزش نبیند، تعادلش به هم می‌خورد، یا به سمت حالت والد حرکت می‌کند یا به سمت حالت کودک می‌رود و فرد را در انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌هایش به چالش عمیق می‌کشد. خیلی‌ها فکر می‌کنند و در مواقعی هم دچار توهم می‌شوند که فردی بالغ هستند، اما وقتی این کتاب را تا آخر بخوانند، تازه متوجه می‌شوند که بالغ یا عاقل بودن به آن ‌راحتی هم که فکر می‌کنند، نیست و فرد باید روی خود کار کند، خودشناسی کند و همانند یک سنگ گران‌قیمت تراش بخورد تا شکل زیبا بگیرد. بالغ هریک از ما هر روز به آموزش و تربیت‌های دقیق نیاز دارد، در غیراین‌صورت گاهی شبیه یک کودک احساساتی می‌شویم و گاه چون یک والد عقل کل می‌شویم که ادعا می‌کند همه چیز را می‌داند و در ارتباطاتش هم خود و هم دیگران را آزار می‌دهد.