سلطان جدید

اردوغان در سال 1954 در یک خانواده طبقه کارگری به دنیا آمد. محل تولد او نزدیک به استانبول، بزرگ‌ترین مرز تجاری ترکیه بود. او شخصیتی پراگماتیک دارد، به بازرگانی گرایش دارد‌ و می‌خواهد مورد تأیید جهانی قرار بگیرد. در عین حال به عنوان یک سیاستمدار اسلام‌گرا، مخالف سکولارهای نخبه‌ای بود که در تمام قرن بیستم بر کشور او مسلط شده بودند. اردوغان بر پایتخت تاریخی عثمانی‌ها مسلط شد. او در سال‌های 1994 تا 1998، شهردار استانبول بود و در سال 2002 در قالب بزرگ‌ترین حزب وارد پارلمان شد.

راه به قدرت رسیدن اردوغان هرگز آسان و هموار نبود. گروه سکولاریست‌ها تلاش کردند که جلو پیشرفت او را بگیرند. برای مثال در سال 1998 از شهرداری استانبول عزل شد. او را به سبب شعری که به زعم قاضی تنفر مذهبی را به نمایش می‌گذاشت، به زندان انداختند. اردوغان سال قبل در یک سخنرانی گفته بود که مساجد سنگرهای ما و مؤمنان سربازان ما هستند. گرچه زندان ده ماهه او به چهار ماه تخفیف یافت، اما زندانی شدن از ماه مارس تا ژوئیه 1999، او را از شرکت در سیاست محروم کرد و البته این به زندان رفتن بر قدرت او افزود. جالب اینجاست که تلاش سیستم سکولاریست ترکیه برای از میان برداشتن اردوغان در پایان به او یاری رساند.

شرایط ترکیه به اردوغان کمک کرد تا در انتخابات پارلمانی نوامبر 2002 به قدرت برسد. اما حتی در این زمان ماجرا به پایان نرسید. حکومت ترکیه به این نتیجه رسید که نخست‌وزیر باید عضو پارلمان باشد و اردوغان که در انتخابات سال 2002 نتوانسته بود به دلیل محرومیت سیاسی 1998 وارد پارلمان شود، نتوانست به مقام نخست‌وزیری برسد، هر چند حزب او در انتخابات پیروز شده بود. اما در سال 2003 او توانست اجازه بگیرد که در انتخابات شرکت کند. اردوغان به عضویت پارلمان درآمد و در 14 مارس همان سال به مقام نخست‌وزیری ترکیه رسید.

بعد از سال 2003 اردوغان سه دوره نخست‌وزیر ترکیه بود. او در سال 2007 و 2011 هم انتخابات را برد. اردوغان در سال 2014 در انتخابات دیگری پیروز شد و این‌بار به مقام ریاست‌جمهوری و رئیس دولت رسید و همان مقامی را به‌دست آورد که زمانی کمال آتاترک، اولین رئیس‌جمهور ترکیه، داشت. کمال آتاترک، در سال 1923 پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی به مقام ریاست‌جمهوری ترکیه رسید. بعد از سال 2014، اردوغان علاوه بر تصدی رئیس دولت، دولت و حزب عدالت و توسعه را به‌شدت کنترل کرده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که اردوغان قدرتمندترین شخصیت سیاسی ترکیه شده است.

اما میراث اردوغان چیست؟ او که با انتقادهای فراوان روبه‌روست از ویژگی‌های مثبت بسیاری برخوردار است. از جمله آن‌ها می‌توان به رشد اقتصادی و بهتر شدن سطح زندگی مردم اشاره کرد. این رویه روشن طیب اردوغان است. او بسیاری از مردم ترکیه را از فقر بیرون کشیده است و به لحاظ اقتصادی به آن‌ها کمک کرده است و به این دلیل بسیاری از مردم سپاسگزار او هستند. تولید ناخالص ملی در شش سال اول دولت اردوغان به بیش از دو برابر افزایش یافت. همچنین در دوران حکومت اردوغان کشور ترکیه حتی توانست بدون آسیب جدی ناشی از کسادی جهانی سال 2008 به پیشرفت خود ادامه دهد.

وقتی در سال 2002 حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان به قدرت رسید، ترکیه کشوری با مردمی فقیر بود اما امروزه درآمد مردم در سطح شهروندان با درآمد میانه قرار گرفته است، زندگی شرایط بهتری پیدا کرده و شهروندان کشور ترکیه از خدمات بهتری برخوردار شده‌اند. در سال 2002، متوسط مرگ و میر در حد سوریه قبل از جنگ بود اما امروزه متوسط طول عمر در این کشور به سطح اسپانیا رسیده است. به عبارت دیگر ترک‌ها پیش از این مثل سوریه‌ای‌ها زندگی می‌کردند اما حالا مانند اسپانیایی‌ها زندگی می‌کنند. به این دلیل است که اردوغان در ترکیه از محبوبیت مردمی برخوردار است و در انتخابات به پیروزی می‌رسد. بااین‌حال درآمد سرانه در ترکیه در فاصله سال‌های 2002 تا 2008 تنها اندکی افزایش یافته است. با حرکت به سمت جلو، اقتصاد پاشنه‌های آشیل اردوغان خواهد بود. اگر ترکیه به رشد خود ادامه دهد، مردم همچنان از او حمایت خواهند کرد اما موفقیت‌های سیاسی او می‌تواند به‌سادگی تحت تأثیر شوک‌های جهانی با مشکل روبه‌رو شود. ترکیه اقتصاد بزرگی دارد ولی این اقتصاد آن‌قدر بزرگ نیست که تحت تأثیر بحران‌های جهانی و داخلی با مشکل روبه‌رو نشود. در جریان چهار ماهه سوم سال 2016، اقتصاد ترکیه 8/1 درصد تنزل نشان داد که این بزرگ‌ترین تنزل بعد از بحران اقتصادی سال 2008 در سطح جهان است.