قوانین تفکر

رنه دکارت[1]، فیلسوف مشهور فرانسوی، می‌گوید: «من فکر می‌کنم، پس هستم.» منظور او از این جمله این بود که ما می‌دانیم دقیقاً وجود داریم، زیرا این توانایی را داریم که بپرسیم آیا وجود داریم؟ بااین‌حال، بسیاری از فلاسفه بر این حقیقت تأکید دارند که تفکر اساس و ریشة وجود ما انسان‌هاست. 

بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت هرچه شفاف‌تر، مؤثرتر و منسجم‌تر فکر کنیم، می‌توانیم بهتر زندگی کنیم. باید توجه داشت اگر فرایندهای فکری ما آشفته، نامرتب و نامنسجم باشند، شادی و موفقیت فقط می‌تواند از تفکر خوب به دست آید. افکار ما بر احساساتمان تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین پی‌ریزی درست افکار از اهمیت بسزایی برخوردار است. وقتی بتوانید خوب فکر کنید، شالوده‌ای دارید که می‌توانید بقیة زندگی‌تان را روی آن بنا کنید.

این کتاب نکات و راهبردهای تفکر نیست. خیلی از آن‌ها در این کتاب وجود دارند و برخی از آن‌ها خیلی مفید هستند، ولی بسیاری از فنون را در اینجا پیدا نخواهید کرد. این کتابی است متفاوت که دربارة ذهنیت شما و روش‌های تفکرتان صحبت می‌کند. دربارة درک چرایی فکر کردنی است که دارید و استفاده از آن بینش برای بهبود طرز فکرتان است. یک مثل قدیمی می‌گوید: «اگر به مرد یک فکر بدهی، انگار غذای مغزش را به مدت یک روز فراهم کرده‌ای. اگر به او یاد بدهی چگونه فکر کند، انگار مغزش را برای زندگی آماده کرده‌ای.» من می‌خواهم مشاهدات و تجربیات دوران زندگی‌ام را دربارة انواع تفکر بگویم که واقعاً به درد مردم می‌خورند. عادت‌هایی که شما را به یک اندیشمند قوانین تبدیل می‌کند.

تمام این کتاب دربارة عادت‌هاست. ما تمام اوقات بیداری‌مان را در زندگی صرف فکر کردن می‌کنیم. بنابراین، کنترلی بر چگونگی انجام دادن آن نداریم. ما افکار آشفته‌ای داریم بدون آنکه متوجه آن باشیم. وقتی آزمایش رانندگی می‌دهید، آگاهانه هر کاری را درست همان‌طور که یاد گرفته‌اید انجام می‌دهید، ولی وقتی چند سال رانندگی کردید، دست‌هایتان را روی فرمان ماشین می‌گذارید، کلاج را ر‌ها می‌کنید... و دربارة آنچه آموخته‌اید، فکر نمی‌کنید. اکنون به‌طور غریزی ماشین را به‌درستی هدایت می‌کنید، ولی نکتة مهم اینجاست که برخی از مهارت‌های کلیدی را فراموش کرده‌اید، بدون آنکه حتی از آن آگاه باشید.

چه عادت‌های تفکر خوب را در دوران کودکی یاد گرفته باشیم یا نگرفته باشیم، هنوز به بازنگری در روش تفکرمان نیاز داریم. ما می‌توانیم مهارت‌های جدید را یاد بگیریم، در عادت‌های کهنه تجدیدنظر کنیم و عادت‌های بد را که دچارشان شده‌ایم دور بیندازیم. محققان اخیراً به این نتیجه رسیده‌اند که شصت‌وشش روز طول می‌کشد تا یک عادت جدید نهادینه شود؛ یعنی درست بیش از دو ماه. این یک مطالعة علمی معتبر است، بنابراین دلیلی وجود ندارد که در یافته‌های آن تردید کنیم، اگرچه این یک رقم میانگین است و در آن به این نکته توجه نشده که آیا این عادت جدید مفید یا لذت‌بخش است یا نه، یا آیا یک عادت هفتگی است یا ساعتی، که درنتیجه خیلی تأثیر دارد. با وجود این، واضح است که می‌توانید هوشمندانه‌تر فکر کنید، به شرط آنکه قوانین را در مدت تقریبی دو ماه تمرین کنید. (در آخر کتاب، یک بخش به همین منظور اختصاص داده شده که دربارة چگونگی انجام دادن این کار به شما کمک می‌کند.) به‌محض اینکه کارتان را شروع کنید، تحول کار و زندگی‌تان به‌خوبی نمایان خواهد شد و قبل از شصت‌وشش روز به صورت عادت درخواهد آمد.

اگرچه بعد از آن همه‌چیز ناخودآگاه نخواهد بود، زیرا وقتی کتاب را بخوانید، متوجه خواهید شد که بسیاری از قوانین تفکر دربارة آگاه بودن از فرایندهای فکری‌تان است. بسیاری از مشکلات تفکر آشفته ناشی از این واقعیت است که از چگونگی کار ذهنمان آگاه نیستیم و اگر می‌خواهیم افکارمان را در مسیر درست هدایت کنیم، باید کنترل بیشتری روی آن داشته باشیم؛ ولی اگر این به عادت تبدیل شد، ممکن است تلاش زیادی نیاز نداشته باشد. برای یک چیز، به‌طورکلی تلاش زیادی صرف فکر کردن می‌کنیم. حتی وقتی هم که کار را بد انجام می‌دهیم، معمولاً همان اندازه تلاش را دوباره انجام خواهیم داد. یک متفکر قوانین بودن به این معنی نیست که هرگز نمی‌توانید دست از کار بکشید یا تعطیلی و استراحت نداشته باشید. البته که می‌توانید این‌ها را داشته باشید. مغزتان، مانند بدنتان گاهی اوقات به استراحت احتیاج دارد.

عادت بازنگری تفکرتان؛ یعنی اینکه واقعاً خودتان را بازخواست کنید و ببینید ذهنتان از لحاظ بینش‌هایی که دارد چگونه کار می‌کند. برای مثال، اگر شما و همسرتان دربارة اینکه چه کسی باید ظرف‌‌ها را بشوید، بحث می‌کنید، عصبی کردن یکدیگر آسان است، صرف‌نظر از اینکه بالأخره چه کسی واقعاً ظرف‌ها را خواهد شست. یک متفکر خوب می‌پرسد: چرا آن‌ها با هم جروبحث می‌کنند و از خودش می‌پرسد «چرا من الان این جروبحث را داشتم؟ واقعاً چه اتفاقی دارد می‌افتد؟» تعداد خیلی اندکی از بحث‌های مربوط به شستن ظرف‌‌ها واقعاً دربارة ظرف‌هاست. آن‌ها بیشتر دربارة احساسات، انتظار از نقش‌های جنسیت یا احساس استثمار شدن است. تا وقتی که این طرز فکر را دارید، ممکن است ظرف‌‌ها شسته شوند، ولی عملاً نتوانسته‌اید مشکل را بشناسید. بنابراین، تعجبی ندارد دفعة بعد که ظرف‌‌ها به شستن نیاز پیدا می‌کند، دوباره جروبحث شروع خواهد شد.

برخی از روش‌های تفکر هوشمندانه به شما کمک می‌کنند تا احساس شادمانی و انعطاف‌پذیری بیشتری کنید و سایر روش‌‌ها باعث می‌شوند تا سازماندهی مؤثرتری داشته باشید و تصمیم‌های بهتری بگیرید. با قاعده فکر کردن، خلاقیتتان، مهارت‌های حل مشکلتان و قابلیت تجزیه و تحلیل، ارزیابی و نقد هوشمندانه‌تان را بهبود خواهد بخشید. تفکر هوشمندانه بر تمام قسمت‌های زندگی‌تان -در خانه، محل کار و در رابطه‌تان- تأثیر مثبت خواهد گذاشت.

این کتاب تا حدودی دربارة چگونه فکر کردن نیست.

بسیاری از قوانین دربارة چگونه برداشتن موانعی است که بر سر راه تفکر شفاف و خوب قرار می‌گیرند. دربارة چگونه پرهیز کردن از خودکامگی، اجتناب از غرور، خودرأیی و مراقب مخاطرات موجود بودن است. وقتی این کار را انجام دهید، خیلی راحت می‌توانید به‌طور شفاف فکر کنید.

اگر بتوانید صد قانون تفکر را بخوانید و به‌کار ببندید، فکر کردن برایتان به‌طرز غیرقابل انتظاری راحت خواهد شد. بنابراین، این قانون‌‌ها صد کلید هستند که برای بهتر شدن الگوهای فکری‌تان به‌خوبی کفایت می‌کنند. وقتی بر این قوانین مسلط شوید، برای آگاه شدن از وضعیت خود در موقعیت بسیار بهتری قرار خواهید گرفت.

ریچارد تمپلر