چیزی وجود ندارد که بتوانید آن را ببینید که گل نباشد. چیزی وجود ندارد که بتوانید به آن فکر کنید که ماه نباشد.»

ــ ماتسو باشو 

یک شاخة سبز در قلبتان

بذر این کتاب در جنگل‌‌های هاکون ، شهری کوچک در استان کاناگاوا  کاشته شد. پس از اینکه کتابمان، ایکیگای، اسرار عمر طولانی ژاپنی‌‌ها را برای خوانندگان بسیاری از نقاط جهان فاش کرد، تصمیم گرفتیم با تعدادی از دوستان سفری داشته باشیم و تا آنجا که ممکن است، از شهرهای ژاپن دور شویم و به کاوش در جنگل و دریاچه‌‌های منطقه بپردازیم. با یک روان‌‌شناس، یک زیست‌‌شناس و یک فیلسوف مشهور، در خانه‌‌ای شراکتی در بالای جنگلی سرسبز مستقر شدیم.

صبح روز بعد -همان‌‌طور که هنوز در خانه‌‌های سنتی ژاپنی مرسوم است، روی زمین خوابیدیم- متوجه شدیم که آنچه صاحب ملک به ما قول داده بود، درست است. از ایوان، کوه فوجی با تمام شکوهش به‌‌وضوح نمایان بود. ما نمی‌‌توانستیم از آن قلة اسطوره‌‌ای و پربرف چشم برداریم؛ بنابراین بعد از خوردن صبحانه، چای سبز دم کردیم و آلات موسیقی‌‌ای را که با خود آورده بودیم، بیرون آوردیم تا در سفرمان ترانه بسراییم،‌‌ آواز بخوانیم و ساز بزنیم.

ما نیمچه مینسترل‌‌ها، تمام دارایی‌‌مان فقط یک کیبورد کوچک کاسیو، یک گیتال (نیمی گیتار و نیمی یوکلله) و صدای خودمان بود. با الهام از مناظر دریاچة هاکون و درختان تنومند و بیشه‌‌زارهای سبزرنگ که کف جنگل را مفروش و کوه مقدس را احاطه کرده بودند، شروع کردیم به بداهه‌‌گویی یک آهنگ بسیار ساده:

صبح‌‌به‌‌خیر فوجی،

کوه‌‌های سبز،

آسمان آبی.

سلام کوه فوجی،

که گاهی خجالتی هستی

و در پشت ابرها خودت را پنهان می‌‌کنی.

سلام فوجی،

برف سفید

کلاه توست. 

ما که به‌‌خاطر نوشیدن چای و خواندن آن آهنگ شاد حسابی سر ذوق آمده بودیم، راه افتادیم تا در میان جنگل‌‌های باشکوهی که به دریاچه منتهی می‌‌شد قدم بزنیم. هر پنج نفر از ما استرس یک‌‌سالة ناشی از زندگی ملول‌‌کنندة شهری‌‌مان را جمع کرده بودیم: جایی که تقویم‌‌هایمان مملو از تعهدات و مسئولیت بود و به نظر می‌‌رسید که ما در محیطی که بیش از حد شلوغ و آلوده بود، داشتیم زیر بار تعهدات له می‌‌شدیم که این بار سنگین به‌‌محض ورود به جنگل، گویی به روشی جادویی ناپدید شد. تصمیم گرفتیم تلفن‌‌های همراهمان را خاموش کنیم. وقتی به جنگل‌‌ سبز و مملو از درختان تنومند قدم گذاشتیم، آرامشی خارق‌‌العاده و عمیق بر وجودمان مستولی شد.

همان‌‌طور که آهسته قدم برمی‌‌داشتیم، بازی نور خورشید را روی شاخه‌‌ها تماشا می‌‌کردیم و حواسمان به سمفونی لطیف صداها و رایحة طبیعت بود. یک سیکادا تک‌‌نوازی خود را با همراهی آواز پرندگان و سمفونی باد و نسیمی آرام تمرین می‌‌کرد. گاه‌‌به‌‌گاه توقف می‌‌کردیم تا عطر گل‌‌ها و گیاهان وحشی را که با کیمیاگری ماهرانه با رزین درختان مخلوط شده بود، درک کنیم؛ همان کیمیاگری‌‌ای که ناگهان همة مشکلات ما را از بین برده بود. دیگر هیچ‌‌کس به استرس ناشی از کار یا به سال تحصیلی تلخی که گذرانده بود فکر نمی‌‌کرد. تمام تنش‌‌‌‌ها و نگرانی‌‌های ما به لطف نیروی طبیعت و هوای تازه از بین رفته بود. بدون اینکه بدانیم، هنر شین‌رین یوکو را که ترجمة لغوی آن «استحمام جنگلی» است، تمرین می‌‌کردیم. آرامشی که در طول سال ازطریق ماساژهای آرام‌‌بخش، جلسات تمرکز حواس یا حتی یک یا دو داروی آرام‌‌بخش نتوانسته بودیم به دست آوریم، اکنون در لحظة غوطه‌‌ور شدن در فضای سبز مانند یک موهبت یا طلسمی سراسر شگفتی به ما عطا شده بود.

یکی از نتایجی که پس از زندگی با سالخورده‌‌ترین مردم جهان در دهکدة صدساله‌‌های اوکیناوا به آن رسیدیم، این بود که کلید درک راز طول عمر آن‌‌ها، زندگی در محاصرة طبیعت است. اوگیمی در یکی از متراکم‌‌ترین مناطق جنگل یانبارو  هست که شمال اوکیناوا را پوشانده است. در طول کار میدانی خود، از صد نفر از افراد سالخورده درمورد رژیم غذایی، ورزش و فعالیت جسمی، روابط با همسایگان و درمورد ایکیگای پرسیدیم: چه چیزی باعث می‌‌شود که آن‌‌ها از رختخواب بیرون بیایند و برای یک روز دیگر آماده شوند؟ کاشف به عمل آمد طبیعتی که آن‌‌ها را احاطه کرده است، نقشی اساسی در سلامت جسمی، ذهنی و روحی آن‌‌ها دارد. همان‌‌طور که در پایان کتاب اول خود ذکر کردیم، در قانون هفتم ایکیگای، با وجود این واقعیت که بیشتر ما در شهرها زندگی می‌‌کنیم، باید به‌‌طور منظم با طبیعت ارتباط برقرار کنیم، به دامن طبیعت برگردیم و باتری‌‌های معنوی خود را از نو شارژ کنیم.

رایمون ، خواننده و ترانه‌‌سرای معروف اهل ژاتیوا، والنسیا ، ترانة خوان 

سالوات-پاپاسیت  شاعر را خواند: «وقتی فراموش می‌‌کنی از کجا آمده‌‌ای، فراموش می‌‌کنی که کی هستی». ما در این کتاب توضیح خواهیم داد که چگونه بسیاری از بیماری‌‌هایی که شهرنشین‌‌ها را مبتلا می‌‌کنند، از قطع ارتباط انسان‌‌ها با طبیعت سرچشمه می‌‌گیرند. از طرف مادری که به ما نفس حیات بخشیده است، یتیم شده‌‌ایم. ما روزها، هفته‌‌ها و ماه‌‌های خود را در محاصرة بلوک‌‌های سیمانی سپری می‌‌کنیم، از زیستگاه طبیعی گونه‌‌هایمان جدا شده‌‌ایم و بدون اینکه خودمان متوجه شویم، در زندان محبوس شده‌‌ایم. دکتر شوما موریتا  یکی از پیشگامان درمان انگیزشی در دهة چهل میلادی است. او با فرستادن بیماران به جنگل، درمان را آغاز کرد و از آن‌‌ها خواست در آنجا قدم بزنند، هیزم خرد کنند و در میان درختان استراحت کرده و ‌‌نفسی تازه کنند. نتایجی که به دست آورد، به طرز شگفت‌‌انگیزی از پیشرفت‌‌های به‌‌دست‌‌آمده در مطب پزشکان با دارودرمانی پیشی گرفت. پس آیا طبیعت بهترین داروی ماست؟ اگر چنین است، چگونه می‌‌توانیم به دامان طبیعت بازگردیم و جوهر آن را در زندگی پرمشغلة شهری خود تزریق کنیم و بگنجانیم؟

یک ضرب‌‌المثل قدیمی چینی می‌‌گوید: «در دل خود یک درخت سبز نگه‌ دار، شاید روزی پرندة آوازخوان به تو هم سری زد». برای لذت بردن از قدرت شفابخش 

شین‌رین یوکو، نیازی نیست در جنگل اوکیناوا زندگی کنید یا جنگلی مانند خانة ما در هاکون در محل زندگی‌‌تان داشته باشید.

ما این کتاب را با این ایده به رشتة تحریر درآورده‌‌ایم که به‌‌منظور استراحت و نفسی تازه کردن، با قدم‌‌هایی آهسته باهم به دل جنگل و طبیعت بزنیم تا در هر کجا که هستیم، این قابلیت را داشته باشیم که شاخه‌‌ای سبز در زندگی و قلبمان جوانه بزند.

ــ هکتور گارسیا و فرانسیس میرالس

شین‌رین یوکو چیست؟

این روزها اکثر ژاپنی‌‌ها فرهنگ و زندگی عمدتاً شهری دارند، اما در اکثر مواقع گروه‌‌ها، زوج‌‌ها و حتی مسافران تکی یا گروهی را می‌‌بینید که به سمت جنگل‌‌های پردرخت می‌‌روند. آن‌‌ها آهسته قدم‌‌ برمی‌‌دارند، زیرا سعی نمی‌‌کنند به جایی خاص برسند و مقصد مشخصی ندارند. کاری که آن‌‌ها می‌‌خواهند انجام دهند، لذت بردن از اثرات شفابخش و جوان‌‌کنندة شین‌رین یوکو است؛ اصطلاحی که در سال ۱۹۸۲ ابداع شد؛ زمانی‌‌که مدیر آژانس جنگل ژاپن پیشنهاد کرد که «استحمام کردن» در فضای سبز جنگل برای کسانی که به‌‌طور منظم آن را انجام می‌‌دهند، فواید بسیار قدرتمند و قابل‌‌‌‌ملاحظه‌‌ای در سلامتی دارد. او اولین کسی بود که استفاده از این ترکیب را که از کلمات شین‌رین برای «جنگل» و یوکو برای «استحمام کردن» تشکیل شده بود، پیشنهاد کرد. آنگاه به‌‌این‌‌ترتیب استفاده از این نوواژه آغاز شد که از آن زمان در سراسر جهان کاربرد دارد.

شین‌رین یوکو 森林海

森林  (جنگل)   海  (استحمام کردن یا دوش گرفتن)

ژاپنی‌‌ها در دهة هشتاد میلادی بهره بردن از طبیعت به‌‌عنوان درمان را بررسی کردند. زمانی‌‌که آن‌‌ها مطالعاتی را انجام دادند، نتایج به‌‌طور کاملاً مشهودی نشان ‌‌دادند که شین‌رین یوکو به بهبود سلامت کمک می‌‌کند، حتی زمانی‌‌که افراد درون جنگل نبودند و بی‌‌حرکت فقط منظره‌‌ای جلوی رویشان قرار داشت. در یک مطالعه، نیمی از بیماران در یک بیمارستان در اتاق‌‌هایی با پنجره‌‌های بزرگ با منظرة جنگل قرار گرفتند، درحالی‌‌که نیمی دیگر در اتاقی که فاقد پنجره بود بستری شدند. بیمارانی که چشم‌‌اندازی به فضای سبز داشتند، سریع‌‌تر بهبود یافتند!

مؤسسات بهداشتی علاقة فزاینده‌‌ای به این موضوع نشان دادند. درنتیجه مطالعات علمی بسیار زیادی انجام شد که فرضیة آژانس جنگل‌‌های ژاپن مبتنی بر این را که شین‌رین یوکو درمانی قدرتمند برای آرامش ذهن و کاهش استرس است، تأیید کرد. در فصل سوم این کتاب، برای دیدن نتایج شگفت‌‌آوری که این مطالعات به دست آورده‌‌اند، این دانش را موشکافی و تحلیل ‌‌می‌‌کنیم. دکتر موریتا صرفاً به‌‌طور شهودی این آگاهی را داشت که طبیعت، بیمارانش را شفا می‌‌دهد، اما در اینجا در این صفحات خواهیم فهمید که چگونه.

جادوی ساکورا

بدون شک زیباترین زمان برای سفر به ژاپن، در زمان ساکورا  است؛ زمانی‌‌که درختان گیلاس در بهار شکوفا می‌‌شوند و انفجاری از گل‌‌های سفید تولید کرده و از تمامی افراد دلبری می‌‌کنند. برنامه‌‌های خبری شامل انواع پیش‌‌بینی‌‌ها برای زمان شروع این شکوفایی در هر شهر برپا است. برخی از شرکت‌‌ها حتی یک کارمند را در نیمه‌‌شب به نزدیک‌‌ترین پارک می‌‌فرستند تا زیر یک درخت نگهبانی دهد. هدف این است که هرگاه گل‌‌های ساکورا شکوفه بدهند، کادر اداری بتوانند در آن مکان یک پیک‌‌نیک دلچسب داشته باشند.

وقتی این اتفاق می‌‌افتد، افراد در پارک‌‌ها و خیابان‌‌های شهری پردرخت دور هم جمع می‌‌شوند. زوج‌‌ها عکس‌‌هایی عاشقانه با پس‌‌زمینه‌‌ای از دریایی چشمگیر از گلبرگ‌‌ها عکس می‌‌گیرند. ساکورا چنان چشم‌‌نواز و فرح‌‌بخش است که می‌‌تواند حال‌‌وهوای کل جمعیت را دگرگون کند. سگرمه‌‌های درهم‌‌رفتة افراد جدی را باز می‌‌کند و چشمان افراد از شدت هیجان برق می‌‌زند و متبسم می‌‌شوند. همه ناگهان خوش‌‌بین‌‌تر می‌‌شوند، انگار شکوفه‌‌های گیلاس گواه این است که زندگی از ما می‌‌خواهد به بهترین شکل ممکن امرارمعاش کنیم.

در زمان ساکورا افراد به شریک زندگی‌‌شان بیشتر توجه می‌‌کنند و بسیاری از زوج‌‌ها در رستوران‌‌های نزدیک درختان در حال صرف غذا هستند. آن‌‌هایی که در آن زمان مجرد هستند، به یافتن نیمة گمشده‌‌شان فکر می‌‌کنند و خود را پذیرای عشق می‌‌کنند، درست به همان شکلی که درختان گیلاس با ‌‌شکوفا شدنشان زیباترین اسرار خود را برملا می‌‌کنند. همچنین هنرمندان در زمان ساکورا شکوفا می‌‌شوند و تحت‌‌تأثیر هیجان، شادی و خلاقیتی که خیابان‌‌ها را مملو می‌‌کند قرار می‌‌گیرند و با هنرشان زمین را به لرزه درمی‌‌آورند.

ازآنجاکه جهان ظریف‌‌ترین، خیره‌‌کننده‌‌ترین و دوستانه‌‌ترین چهره‌‌اش را نشان می‌‌دهد، پروژه‌‌های جدیدی برای بهره‌‌گیری از جهان انجام می‌‌شود. آنچه در این زمان از سال اتفاق می‌‌افتد، نشان می‌‌دهد که حتی در یک محیط شهری درختان تا چه حد می‌‌توانند وضعیت ذهنی ما را شکل دهند. اگر این اتفاقی است که صرفاً با حضور در یک بلوار یا پارکی مملو از درختان گیلاس رخ می‌‌دهد، هنگامی‌‌که در یک جنگل واقعی و در سکون هزاران درخت قدم بزنیم، چه تأثیری بر روحیه‌‌مان خواهد داشت؟ این همان چیزی است که در این کتاب، در کنار بسیاری چیزهای دیگر، تحلیل و موشکافی خواهیم کرد.